De Raadbaak
Het systeem Nederland begrijpen
Dag allen, In mijn functie van sociaal raadsvrouw ervaar ik regelmatig dat de overheid het als vanzelf...
Eigen ruimte als professional en persoon
- jan 2023
- Basma Djemni-Smith
- 20
- 794
Ik ben bezig met een studie toegepaste filosofie. Daar hebben we het regelmatig over ethische dilemma's. Die heb je als professional werkzaam in een 'systeem' regelmatig. Je moet je houden aan wetten en regels, maar welke ruimte heb je daarbinnen om de menselijke maat te hanteren?
Hoe zorg je ervoor dat je binnen dat systeem toch je eigen invulling kan geven, je eigen persoonlijkheid naar voren kan laten komen of je eigen initiatief kan nemen, dus kortom kan luisteren en handelen vanuit je eigen gevoel?
Ik ben benieuwd naar jullie ervaringen, ideeën en voorbeelden! En ik tag wat mensen waarvan ik denk dat die misschien al wat kunnen vertellen hierover of die al eerder iets gedeeld hebben hierover @conny @christa1 @rm
Reacties
@bds77 we hebben hierover bij ons gemeente veel aandacht voor. Daar loopt een project. Dit is zo belangrijk. Je zou bijna zeggen 'de menselijke maat', dat is toch een vanzelfsprekendheid? Het vergroten van je kennis, inzicht en meer bewustzijn creëren is altijd goed! Blijven herhalen! Goede praktijkvoorbeelden, leren van elkaar.
@conny wat goed dat er een project loopt, kun jij daar iets meer over delen of een paar voorbeelden geven?
Aangepast op 13 januari 2023
@bds77 - Ik neem zelf geen deel aan de projectgroep. Daar kan ik niet specifieks over delen. Maar denk aan bijvoorbeeld bewustwording vergroten -> workshops/training/webinar (intern). Verhalen delen van collega's (intern), goede voorbeelden delen en van elkaar leren. Kijk en luistertips delen (intern). Direct Duidelijke taal, schrijfcoaches. Je hebt ambassadeurs nodig binnen je eigen organisatie.
Dank voor de tag.
Moet 'helaas' weer een wat technisch antwoord geven maar hoe 'lager' je in de regelgeving komt, hoe meer ruimte je krijgt voor de menselijke maat.
Voorbeel:
Wet > weinig ruimte voor menselijke maat. Is vaak wel het resultaat van maatschappelijke wens aan verandering.
Verordening> lokale wet. Weinig ruimte voor menselijke maat. Is vergelijkbaar met de wet.
Beleidsregels> meer ruimte voor menselijke maat omdat bestuursorganen (vaak college b&w) vastleggen hoe zij zelf omgaan met wettelijke bevoegdheden die zij zelf hebben gekregen. Menselijke maat/eigen ruimte neemt hier toe omdat je ook de wettelijke hardheidsclausule hebt van 4:84 algemene wet bestuursrecht en je dus als bestuursorgaan (lees ambtenaar die het de beleidsregels voorbereiden) input hebt.
Besluit/beschikking> de 'laagste' vorm van regelgeving maar ook waar je, omdat het burgers specifiek en in een concrete situatie bindt, het meest de menselijke maat/eigen ruimte kan toepassen. Daarom staat tegen een beschikking ook bezwaar open zodat burgers toegang hebben tot rechtsbescherming.
Het is misschien wat technisch, maar wel hoe Nederland werkt.
@rm dat verschaft helderheid over de mogelijkheden binnen het systeem, wat dus inderdaad technisch is. Aan de andere kant: als er vanuit een wet of verordening zo weinig ruimte is, hoe doe je dat dan als je als ambtenaar/professional in gewetensnood komt? Is er die ruimte om een morele overweging te maken? En hoe voel je je daarbij als professional als je weet dat er weinig ruimte is?
@conny snap ik, maar wat je noemt klinkt super. Eigenlijk hetzelfde wat we hier op de Raadbaak proberen ;-)
Hoe 'lager' je in de varianten van wet/regelgeving komt, hoe meer ruimte er is voor je eigen afweging. Als dat alsnog te weinig is, is het verstandig om naar je bestuurder te stappen of hij met jou het 'risico' wil lopen om buiten de gebaande (juridische) paden te lopen. Hoe je je als professional voelt? dat is persoonlijk. Je snapt enerzijds je kaders, anderzijds je persoonlijke wens. Dan hoop ik dat je creatief genoeg bent je eigen werkende oplossing te vinden.
Hallo allen, Een interessant onderwerp. Kijken we naar de Algemene wet bestuursrecht, de basis voor het nemen van overheidsbesluiten, dan is er best veel mogelijk. Geen enkele regel verbiedt het de ambtenaar om te bellen. Ik ben lid van een werkgroep onder leiding van Bert Marseille. Hij komt binnenkort met tien spelregels voor de overheid. Een van deze regels is: na een klacht of bezwaar neemt de ambtenaar telefonisch contact op met de klager/bezwaarmaker. Het klinkt simpel.
Binnen de wet zijn er al verschillende stromingen welke de menselijke maat anders benaderen.
binnen het strafrecht: onschuldig tot het tegendeel bewezen is.
binnen het familierecht: ingrijpen bij twijfel.
Ha Basma, interessante vragen!
Je moet je houden aan wetten en regels, maar welke ruimte heb je daarbinnen om de menselijke maat te hanteren?
In mijn ervaring helpt het burgers al veel als je de tijd neemt om de verschillende mogelijkheden (en gevolgen daarvan) in hun situatie goed uit te leggen, met verwijzing naar extra informatie of een instantie die wel de bevoegdheid heeft om meer hulp te bieden. De juiste informatie kan soms een institutionele barrière doorbreken waar ze voorheen tegen aanliepen. Ook is het soms mogelijk om de situatie te verlichten door een bepaald aspect van het probleem dat na doorvragen aan het licht komt te helpen oplossen.
Maar er is voor ons als medewerkers maatschappelijke correspondentie bij het ministerie niet veel ruimte om zelf iets te betekenen buiten het voorgaande om. Ter illustratie; na het regelen van een gespreksafspraak tussen een klager en een gemeente, werd ik door collega's gewaarschuwd om niet op de stoel van maatschappelijk werk te gaan zitten. In zeer ernstige gevallen kan die ruimte er overigens wel eens zijn.
Hoe zorg je ervoor dat je binnen dat systeem toch je eigen invulling kan geven, je eigen persoonlijkheid naar voren kan laten komen of je eigen initiatief kan nemen, dus kortom kan luisteren en handelen vanuit je eigen gevoel?
Er zijn veel factoren waar je wel invloed op hebt; de wijze van bejegening, de compleetheid van informatievoorziening (incl. het noemen van mogelijkheden die buiten de overheid zelf liggen als er binnen de overheid geen oplossing is), de klager 'warm' overdragen aan de juiste instantie, het gebruikte communicatiemiddel, hoe je omgaat met de emotie van de klager, het informeren van een betrokken instantie die van dienst zou kunnen zijn etc.
Voorbeeld:
We kregen enige tijd geleden een klacht (met dreigende toon) van iemand die op korte termijn uit zijn huis gezet zou worden nav een huurachterstand bij de woningcorporatie. De klager had ook klachten over de gemeente die zijn uitkering (om een voor ons onbekende reden (AVG)) niet uitbetaalde. De communicatie tussen de klager en de gemeente was al eerder vastgelopen.
Na toestemming van de klager hebben we toen contact opgenomen met de gemeente om door te geven dat er een naderende uithuiszetting zou plaatsvinden, omdat de gemeente er ook belang bij heeft dit te voorkomen.
Net voor de rechtszaak heeft de gemeente contact opgenomen met de klager en de uitkering alsnog uitbetaald, waardoor de man niet uit huis gezet is.
Wij hadden hier dus geen formele rol, maar door het tijdig doorgeven van informatie kan al veel winst geboekt worden.
Beste Basma,
Dat is een complexe vraag waar geen gemakkelijke antwoorden op bestaan. Vandaar dat een grote groep burgers, professionals en wetenschappers waarschuwt voor te gemakkelijke oplossingen:
https://www.rechtsstaat-nederland.nl/uitnodiging/
Iedereen is ook welkom bij het gratis online minisymposium op 8 februari 2023 over deze vraagstukken:
https://www.rechtsstaat-nederland.nl/symposium-2023/
Groet,
Caroline Raat
binnen de wet en regelgeving is er voldoende ruimte om met vernieuwende initiatieven te komen waarmee regel, wetgeving en richtlijnen beter kunnen worden toegepast vanuit overlappingen vanuit de persoonlijke vraagstukken van de hulp vragende persoon
Zonder de persoonlijke aandacht (menselijke maat) weet je namelijk niet welke verschillende regels, wetten en richtlijnen van toepassing zijn.
Grote kans dat de overlappingen dan nauwelijks aandacht krijgen. Uit ervaring merk ik dat elke sector, branche en zorgdiscipline zich vaak vast houdt aan zijn eigen stukje waar hun aandachtsgebied onder valt, met gevolg koude doorverwijzingen zonder dat er aandacht is voor wat overkoepelend bewaakt of onderzocht kan worden
Binnen ontbinding huwelijk met kinderen of bij traumatische gebeurtenis met blijvend letsel is dit het snelst zichtbaar; deze mensen staan in overleving en moeten hun levensverwachtingen volledig omgooien op alle gebieden (welzijns domeinen inkomen, wonen, levensonderhoud, educatie, gezondheid ( preventie)etc.) terwijl iedereen zich op zijn eigen deskundigheid blijft gefocust met hun specifieke regels en richtlijnen, zonder de overlappingen te onderzoeken.
Met gevolg onzekerheden en zaken die langs elkaar gaan lopen. -> verhoogde risico’s op langdurige onvrede en spanningen omdat iedereen al snel vast houdt aan hun geldende regels, wetten en richtlijnen, waardoor de kans groter aanwezig wordt dat op andere gebieden eerder overtreding plaatsvind.
Binnen ouderschapsconflicten ontstaat als snel overtreding op de rechten van de kinderen. Bij blijvend (hersen) letsel door ingrijpende gebeurtenissen zie je vaak dat (na revalidatie) onttrekking van eigen regie , doen van hobby’s/werk of zelfbepaling bij het slachtoffer plaats vindt, de naasten/ondersteuners bepalen al snel eerder wat goed voor de persoon (slachtoffer) zal zijn in plaats dat er aan de persoon gevraagd wordt wat ze nodig hebben of waar hun traumatische ervaring ligt als die al aanwezig is. (Er wordt eerder gezorgd voor de persoon ipv ondersteuning geven vanuit de persoon)
samenwerken is denk ik dan ook eerder een helpende sleutel
Aangepast op 21 januari 2023
@mhelmink Mooie afsluiter: Samenwerken is een helpende sleutel. Of anders gezegd: buiten je eigen boekje kijken.
@bds77 wetten en regels belemmeren NIMMER het toepassen van de menselijke maat. Het eigen mensbeeld, onbewuste overtuigingen en denkfouten ( biases en heuristics) in het brein, en emotionele overstroming veroorzaken wel belemmering .
Wat valt onder mensbeeld? Dat is mij niet goed duidelijk. Ik maak vaak mee dat mijn cliënt niet begrepen wordt of door de ambtenaar of bezwaarcommissie. Voorbeeld uit de praktijk: Een voormalige uitbater van een bruin café die last heeft van werkzaamheden, vertelt aan de gemeenteambtenaren dat zijn klanten veel last hebben van het werk. Vooral omdat het merendeel van zijn klanten slecht ter been is. Wat moet een klant met een rollator met een voetplank? Een plank over sleufgraven voor kabels. De ambtenaren waren juist enthousiast. Zij hadden juist voor die voetplanken gezorgd. Nb. Bij de rechter is het opgelost. Maar beroep wil ik juist voorkomen.
Mijn vraag aan @finpsychologyteam en anderen:
Aangepast op 21 januari 2023
@christa1 in jouw voorbeeld benoem je dat gebruikers slecht ter been zijn met gebruik makend van een rollator, de aangeboden oplossing is niet voor deze groep geschikt, er is dan ook niets opgelost . Wanneer mensen spanningen ervaren door een conflictsituatie staan ze in hun overlevingsinstinct. Ze reageren anders dan binnen “ normaal” situaties. Je zult dus, net als bij jouw voorbeeld, vanuit hun behoeftes samen moeten komen met een breedtegraden gezamenlijke oplossing, waarin ook het overlevingsinstinct weer uitgezet wordt.
Ik zeg altijd bij in conflict zijnde ouders. De ontvangende partij bepaald altijd hoe de sprekende partij reageert, ik kijk altijd naar de Zwijger, luister naar de spreker.
Om ervoor te zorgen dat de overheid uitgaat van een verantwoord mensbeeld en goede beslismethoden heeft de Coalitie Over Informatie Gesproken een brief gestuurd aan de minister naar aanleiding van de voorgestelde nieuwe ambtseed. Er is meer nodig dan een eed, er moet vooral worden ingezet op objectieve werving en selectie op publieke waarden.
https://overinformatiegesproken.nl/de-nieuwe-ambtseed-een-grote-stap-naar-een-transparantere-overheid/
brief-ambtseed.pdf (PDF, 390 KB)
@carolineraat een stap voorwaarts lees ik in de brief. Wat me opvalt is dat er binnen de brief niet wordt ingegaan op wat dit betekent voor de leidinggevende. In de zin wat kan de ambtenaar vanuit zijn leidinggevende verwachten (voorbeeldfiguur) maar ook over samenwerking met collega’s vanuit andere disciplines om de eigen deskundigheid af te kunnen bakenen en voortgang in processen te houden, om te voorkomen dat alles weer opnieuw opgestart wordt bij het andere loket.
De termijn van 1 jaar om dan vakkundige ambtenaar te zijn, is dit niet aan de korte kant?
Of wordt er van uitgegaan dat er al een aantal jaren werkervaring opgedaan is? Het is immers bekend dat Iemand die net met zijn studie klaar is nog niet heel veel praktijkwerkervaring heeft dan iemand wie al 4 jaar werkzaam is binnen de discipline De stap van een “eed” met een leerperiode met in de praktijk bijhouden is niet verkeerd,
@mhelmink, Dankjewel voor je bericht. Voor wat betreft de leidinggevende: daar geldt in wezen hetzelfde voor als voor de vakman. Namelijk dat hij wordt geselecteerd op het hebben van publieke waarden en een integere persoonlijkheid. Daar schort het momenteel nogal aan; wat een van de redenen is waarom het qua rechtsstatelijkheid van organisaties nog steeds droevig is gesteld. Wat betreft die termijn van 1 jaar: dat wil natuurlijk niet zeggen dat je dan al uitgeleerd bent, of als 'senior' vakman kunt fungeren. Maar een jaar is een goeie mijlpaal om te reflecteren op wat je hebt geleerd, welke vragen en dilemma's je tegenkomt, etc. Om van daaruit in de HR-cyclus (pop, etc.) te kijken wat je nog meer nodig hebt om kennis en vaardigheden op niveau te brengen.
@christa1 ik zie de tag nu pas
Alles valt en staat met het mensbeeld een eed afleggen verandert daar niets aan. een mensbeeld is nimmer objectief.
Otganisaties en overheden werken ook vanuit een mensbeeld. Voordat dit gewijzigd kan worden moet het eerst geduid worden. Om dit te duiden dienen we te kijken naar oze geschiedenis, de processen in ons brein en naar onze onbewuste overtuigingen. Hier zijn technieken voor. er zijn ook workshops als : toepassingen en omgaan met mensbeelden in beleid